ایام فاطمیه و شهادت حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها تسلیت باد
فضایل حضرت فاطمه(س) صفات و ویژگیهای فاطمه، دختر پیامبر اکرم(ص)، که بنابر باور شیعیان، در آیات قرآن و روایات به آنها اشاره شده است. وی جزو اصحاب کساء و اهلبیت(ع) است و همه فضایل مشترک میان آنها، شامل حضرت زهرا(س) نیز میشود.
به باور شیعیان، آیاتی همچون آیه تطهیر و آیه مودت و احادیثی مانند حدیث ثقلین، سفینه و امان، بیانگر فضائلی همچون عصمت، وجوب محبت، همسنگ قرآن بودن، کشتی نجات و امان بودن برای اصحاب کساء و اهلبیت(ع) است. سوره کوثر نیز به خیر کثیر بودنِ فاطمه و استمرار نسل پیامبر اشاره دارد.
برخی دیگر از فضایل حضرت فاطمه(ع) که در احادیث ذکر شدهاند، عبارتند از برترین بانوی عالم، پاره تن پیامبر(ص)، نخستین وارد شونده به بهشت، همسخن با فرشتگان، الگوی امام مهدی(عج)، و مقام شفاعت.
گروهی از عالمان شیعه همچون علامه امینی با استناد به بعضی از روایات دال بر فضایل فاطمه(س)، وی را پس از رسول خدا(ص) و امام علی(ع)، برتر از همه پیامبران(ع)، امامان و ملائکه دانستهاند.
فضایل قرآنی، مواردی از فضایل حضرت زهرا(س) است که بهباور شیعیان منشأ قرآنی دارد و اشاره به آیاتی است که بر فضیلت و منقبت وی دلالت میکنند.[۱۵] برخی از این فضایل عبارتند از:
- پاکی و عصمت براساس آیه تطهیر: بنابر روایات شیعه[۱۶] و اهلسنت،[۱۷] مصداق اهلبیت(ع) در آیه تطهیر که به اراده خداوند بر پاکی اهلبیت(ع) از رجس و پلیدی اشاره دارد، اصحاب کساء هستند و حضرت زهرا(س) یکی از آنان است. گروهی از علمای شیعه برای اثبات عصمت حضرت فاطمه(س) به این آیه استناد کردهاند.[۱۸]
- تنها زن برگزیده در ماجرای مباهله: بر پایه دیدگاه مفسران شیعه[۱۹] و اهلسنت،[۲۰] آیه مباهله در ماجرای مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران، در حق اصحاب کساء نازل شده و مراد از «نساءنا» در آن آیه، حضرت زهرا(س) است. طبرسی، نویسنده تفسیر مجمع البیان، در این باره ادعای اجماع کرده و آیه مباهله را دلیل برتری حضرت فاطمه(س) بر تمام زنان دانسته است.[۲۱] جارالله زمخشری، از دانشمندان اهلسنت، نیز آیه مباهله را قویترین دلیل بر فضیلت و برتری اصحاب کساء دانسته است.[۲۲][یادداشت ۱]
- مصداق نیکوکاران در آیه اطعام: بر اساس آیه اطعام، نیکوکاران کسانیاند که با آنکه خودشان به غذا نیاز دارند آن را بهخاطر خدا به مسکین، یتیم و اسیر میدهند.[۲۳] بنابر روایات، این آیه درباره بخشش امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) نازل شد.[۲۴] طبق احادیث، علی(ع) و فاطمه(س) بهخاطر شفای حسنین(ع) سه روز روزه گرفتند و هر سه روز هنگام افطار با اینکه خود گرسنه بودند، غذای خود را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند.[۲۵]
- وجوب محبت در آیه مودت: در آیه مودت، مزد رسالت پیامبر(ص) «مودت قربی» بیان شده است. بهگفته مکارم شیرازی، مفسر قرآن، مودت قربی از نظر تمام مفسران شیعه، محبت به اهلبیت پیامبر(ص) است[۲۶] و بر پایه منابع روایی شیعه[۲۷] و اهلسنت[۲۸] از پیامبر(ص) نقل شده که منظور از القربی، علی، فاطمه، حسن و حسین هستند. بهگفته فخر رازی، از عالمان اهلسنت در قرن ششم قمری، آیه مودت دلالت بر وجوب محبت و تعظیم علی و فاطمه و حسنین دارد.[۲۹]
- استمرار نسل پیامبر بهواسطه فاطمه (فاطمه مصداق کوثر): یکی از تفسیرهای کوثر (بهمعنای خیر فراوان) در سوره کوثر، کثرت نسل و ذریه پیامبر(ص) است که با واسطه حضرت فاطمه(س) بوده است.[۳۰] بنابه گفته ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه، بسیاری از علمای شیعه یکی از روشنترین مصداقهای کوثر را حضرت فاطمه(س) دانستهاند.[۳۱]
- از مصداقهای امانت الهی: بر پایه برخی روایات، فاطمه(س) در کنار چهارده معصوم(ع)، یکی از مصداقهای امانت الهی در آیه امانت است که آسمانها و زمین و کوهها از پذیرش آن سرباز زدهاند.[۳۲]
- از مصادیق کلمات الهی: بر اساس روایات، حضرت زهرا(ع) از مصداقهای «کلمات الهی» در آیه توبه است که حضرت آدم(ع) پس از اخراج از بهشت، با توسل به آن کلمات، توبه کرد و خداوند توبه او را پذیرفت.[۳۳]
- شاخه درخت پاک: در آیه ۲۴ سوره ابراهیم، کلمه طیبه به شجره طیبه (درخت پاک) تشبیه شده که اصل آن در زمین و شاخههای آن بر فراز آسمان است. بر اساس برخی روایات، آن درخت پاک پیامبر(ص) است، علی(ع) شاخهٔ اصلی، فاطمه شاخهٔ فرعی، و ائمه میوههای آن هستند.[۳۴]
- مصداق مشکات در آیه نور: بر اساس آیه نور، نور خداوند به چراغدانی تشبیه شده است که چراغی در آن است و آن چراغ در حبابی شفاف مانند ستارهای درخشنده قرار گرفته و با روغنی از درخت زیتون افروخته شده است.[۳۵] در برخی روایات، فاطمه(س) چراغدان و ستارهای درخشان در میان زنان عالم دانسته شده است.[۳۶]
- مصداق شب قدر: در بعضی روایات آمده است که فاطمه مصداق شب قدر در آیه اول سوره قدر و آیه سوم سوره دخان است[۳۷] و هر کس او را کامل بشناسد، شب قدر را درک کرده است.[۳۸] یکی از مواردی[یادداشت ۲] که در تشبیه فاطمه(س) به شب قدر گفته شده این است که همانطور که حقیقت شب قدر جز برای پیامبر(ص) و اولیاء الهی ناشناخته است، فاطمه(س) را نیز کسی جز پیامبر و امامان(ع) نشناخته و به مقامات و کمالاتش دست نخواهند یافت.[۳۹]